"Son dönemlerde kripto paralar oldukça popüler. Hatta geçtiğimiz haftalarda Türkiye gündemine oturan Thodex vurgununu hepimiz biliyoruz. Teknoloji Tarihi yazı dizimizin 11. bölümünde, sizleri birkaç yıl öncesine götüreceğiz ve 4 milyar dolarla kayıplara karışan Ruja Ignatova ve 'OneCoin' projesine daha yakından bakacağız."

Ruja Ignatova, 'Cryptoqueen' olarak biliniyordu ve üç yıllık bir süre içinde 4 milyar dolarlık rekor bir vurgunla kayıplara karıştı. Üstelik günümüzde bile onun nerede olduğu bilinmiyor. İşte tarihin en büyük dolandırıcılıklarından biri olan OneCoin'in hikayesi...

1980'de Sofya'da doğan Ruja Ignatova, 10 yaşındayken ailesiyle birlikte Almanya'ya taşındı ve 2005 yılında Konstanz Üniversitesi'nden Avrupa özel hukuku alanında doktorasını aldı.

Ancak Ignatova, görünüşe göre okuduğu bölümle pek ilgili değildi. Çünkü genç kadın, 2012 yılında bir Alman mahkemesi tarafından dolandırıcılıktan mahkum edildi.

Dava, kendisi ve babası Plamen Ignatov'un şüpheli bir şekilde iflasını açıklayan bir şirketi satın almasıyla ilgiliydi.

Ignatova yalnızca 14 ay ertelenmiş bir hapis cezası aldı ve bu açıkça onu suç yolundan uzaklaştırmadı.

Bir yıl sonra 2013'te, kripto para birimlerinin oldukça popüler olacağını önceden tahmin eden Ignatova, yeni bir pazarlama dolandırıcılığı başlattı: Big Coin.

Akademik referanslarından dolayı hala saygı gören kadın, pek çok destekçi topladı. Ancak bu dolandırıcılık girişimi kısa süre içinde fark edildi ve kapatıldı.

Kripto para işinden vazgeçmeyen Ruja Ignatova, bu sefer 2014 yılında kardeşi Konstantin Ignatov ve Sebastian Greenwood ile birlikte OneCoin'i başlattı.

OneCoin, paketler halinde yatırımcılara satılmaya başlandı. Üstelik en yüksek paket 225 bin eurodan satılıyordu.

Bu paketler OneCoin içermiyordu, daha sonra takas edilebilecek veya OneCoin madenciliğinde kullanılabilecek jetonlar içeriyordu.

Madenciliğin, Bulgaristan ve Hong Kong'da bulunan sunucularda yapıldığı iddia edildi. Ayrıca her paket, daha sonra birden fazla kaynaktan kopyalandığı ortaya çıkan tanıtım / eğitim materyalleri ile birlikte geldi.

Bu paketlerin içeriğinden, düzenlenen toplantılarda nadiren bahsedildi. Toplantılarda ve etkinliklerde bahsedilen asıl şey ise OneCoin'in herkesi nasıl deli gibi zengin edebileceğiydi.

Kolay para kazanma umudunu müşterilere daha hızlı aşılayabilmek için, bazı müşterilerin paketleri ikiye katlandı ve hızlıca paraları ödendi.

Daha sonra OneCoin projesi bir piramite dönüştü. Yeni paket satanlara, sattıklarının yüzde 10'unun komisyon olarak ödeneceği söylendi.

Tüm bu yaşananlar, aslında bir ponzi olayının tüm belirtilerini gösterse de tüm uyarı işaretlerine rağmen OneCoin'e inanılmaz bir talep vardı.

OneCoin'e yatırım yapan insanlar, çeşitli yalan vaatlerle kandırıldı ve sisteme daha da bağlanmaları sağlandı.

OneCoin projesine karşı çıkanlar ise Ignatova ve OneCoin müşterileri tarafından yoğun eleştirilere maruz kaldı.

Ignatova, Londra'daki SSE Arena'da düzenlenen 'Coin Rush' gösterisi gibi cömert etkinliklerde, OnceCoin'i 'Bitcoin katili' olarak adlandırdı.

Üyelerin birbirlerini selamlamak için bir işareti bile vardı, başparmakları ve işaret parmakları daire şeklinde birbirine değiyordu. İnsanlara göre bu işaret OneCoin'in "O"sunu temsil ediyordu. Ancak daha sonra anlaşıldı ki bu işaret "Sıfır"dan  başkası olamazdı.

Teşvikçiler tarafından 2016'nın başlarında OneCoin'in 3 milyar dolarlık piyasa değeri ile piyasa değeri açısından dünyanın en değerli ikinci kripto para birimi olduğu iddia edildi. İlk sırada 5,7 milyar dolar ile Bitcoin yer aldı.

Ancak uzmanlar, büyük kripto para borsalarına baktığında OneCoin'in ismini hiçbir zaman göremedi.

OneCoin'in en büyük şüphesi ise diğer kripto para birimlerinin aksine, blok zinciri veya ağın olmamasıydı. Tüm veriler basitçe bir veritabanında saklanıyordu ve bu da projenin tamamen hayal olduğunu gösteriyordu.

Kripto para birimlerini yakından takip edenler, OneCoin hakkında insanları uyarak pek çok makale kaleme aldı. Örneğin Mayıs 2015'te Cointelegraph web sitesi şunları yazdı:

"Bulgaristan merkezli olduğu iddia edilen bir kripto para birimi ve ticaret girişimi olan OneCoin'in, ticari iddialarından herhangi birini destekleyecek doğrulanabilir kanıtı olmayan bir piramit şeması olduğundan şüpheleniliyor."

Son olarak hükümetler ve kurumlar da OneCoin hakkında insanları uyarmaya başlamıştı. Ancak yine de insanlar, bu projeye oldukça yüklü müktarda para yatırmaya devam etti.

OneCoin kurucusu Ignatova, 2016'nın başlarında OneCoin'in yeni ve geliştirilmiş bir blok zinciri alacağını ve bunun sonucunda her üyenin parasını ikiye katlayacağını iddia etti.

Diğer iddialar, çelişkiler ve yalanlar her geçen gün birikmeye başladı. Mart 2016'da OneCoin borsası, yenilenme vaadiyle kapatıldı. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi yenisi hiçbir zaman açılmadı.

2016 ve 2017 yıllarından sonra artık hükümetler de devreye girmeye başladı ve insanlar OneCoin hakkında uyarıldı. Hatta Hindistan'da OneCoin etkinlikleri düzenleyen bazı insanlar tutuklandı. Tüm bunlara rağmen insanlar, yeni üyelik paketleri almaya devam etti.

Ekim 2017'de Ruja Ignatova ortadan kaybolduğunda OneCoin dağılmaya başladı. Ancak Ignatova'nın kardeşi, iki yıl daha dolandırıcılık faaliyetlerine devam etti ve Mart 2019'da Los Angeles'ta tutuklandı.

Ignatova dolandırıclığı kabul etmesine ve kız kardeşi Ruja Ignatova aleyhine ifade vermesine rağmen tahmini 4 milyar dolar ortada yoktu.

Ne Ruja Ignatova ne de kaybolan paralar, o zamandan günümüze kadar hala bulunabilmiş değil.

Dolandırıcılık küresel ölçekte gerçekleşti. OneCoin, 3.5 milyon kişinin üye olduğunu iddia etse de iddialarının çoğunda olduğu gibi, bu muhtemelen bir abartıydı. Kesin olan şey, yüz binlerce kişinin çok para kaybettiğiydi.

Yaşananların ardından, dünya çapında tepki grupları ortaya çıktı. Günümüzde birçok hükümet ve kurum kaybolan 4 milyar doların izini sürüyor.

Tarihin en büyük saadet zincirlerinden biri olarak tarihe geçen OneCoin'in yankıları günümüzde de sürüyor.

Ignatova'nın erkek kardeşinin tutuklanması ve web sitesinin kapatılmasıyla dolandırıcılık neredeyse durma noktasına geldi. Bununla birlikte, şu anda hala tutuklanamayan OneCoin yetkilileri de var.

Ve en önemlisi, Ruja Ignatova 4 milyar dolarlık parayla hala ortalarda yok....